"Bu, Avropa İttifaqı ilə danışıqlarda, xüsusən də ticarət razılaşmaları, immiqrasiya və quruma üzvlük danışıqları kimi məsələlərdə Türkiyəyə üstünlük verəcək".

Qaynarinfo-ya açıqlamasında bunu Yəhudi Media Mərkəzinin politoloqu Rüstəm Tağızadə Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Ankaranın BRİCS və ya ASEAN-a qoşulmasının onun NATO-dan çıxması demək olmadığı fikrini şərh edərkən deyib.

"Türkiyənin BRİCS və ASEAN-a qoşulmaq qərarı nüanslı geosiyasi addım kimi qiymətləndirilə bilər. Lakin bunu Avropa İttifaqına (Aİ) qarşı birbaşa demarş kimi qələmə vermək düzgün ifadə deyil. Bu, Türkiyənin dəyişən qlobal dinamikaya cavab olaraq xarici əlaqələri və strateji tərəfdaşlığını şaxələndirmək istəyidir. Bununla belə, bu dəyişiklik Türkiyənin Aİ-dən narazılıq və ya Türkiyənin Qərblə münasibətlərində üzləşdiyi məhdudiyyət və ya məyusluqları tarazlaşdırmaq cəhdi kimi də nəzərdən keçirilə bilər", deyə Rüstəm Tağızadə bildirib.

Politoloq bildirib ki, alyansların şaxələndirilməsi, BRİCS və ASEAN ilə uyğunlaşmaqla Türkiyə qlobal tərəfdaşlıqlarını Aİ və NATO-dan kənarda şaxələndirməyi hədəfləyə bilər:

"Bu, alternativ iqtisadi imkanlara, yeni ticarət yollarına və daha geniş siyasi təsirlərə çıxış təklifidir. Əslində, Türkiyə Asiya, Afrika və Latın Amerikasının inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatlarına qapılar açarkən Qərbdən asılılığını azaldacaq".

Ekspertin fikrincə, alternativ güc bloklarına qoşulmaq Türkiyənin Aİ ilə münasibətlərində təsir aləti ola bilər:

"Verilən mesaj odur ki, Türkiyənin təkcə Avropaya inteqrasiyaya arxalanmasına ehtiyac yoxdur və başqa strateji alternativlər də var. Bu, Türkiyəyə danışıqlarda, xüsusən də ticarət razılaşmaları, immiqrasiya və Aİ-yə üzvlük danışıqları kimi məsələlər ətrafında üstünlük verəcək. Türkiyə uzun müddətdir ki, Şərqlə Qərb arasında körpü rolunu oynayır. BRİCS və ASEAN ilə əməkdaşlıq etməklə Türkiyə bu amili gücləndirərək, həm də Qərbə təsir edə bilən bir ölkə kimi geosiyasi əhəmiyyətini artıracaq. Bu balans Qərb institutları ilə gərginliyin aradan qaldırılmasında həlledici rol oynaya bilər".

Rüstəm Tağızadə düşünür ki, Aİ ilə siyasi və iqtisadi gərginlik dövründə Türkiyənin BRİCS və ya ASEAN kimi alternativ təşkilatlara üzvlüyü iqtisadi sabitlik və diplomatik dəstəyi təmin edə bilər:

"Əgər Aİ ilə münasibətlər gərginləşərsə, Türkiyə Qərbin təzyiqlərinə müqavimət göstərmək və beynəlxalq aktuallığını qorumaq üçün qeyri-Qərb blokları ilə əlaqələrinə arxalanacaq".

Həmsöhbətimizə görə, bu addım iqtisadi müstəvidə isə Türkiyəyə Asiya, Afrika və Latın Amerikasında sürətlə inkişaf edən bazarlara çıxışı sürətləndirər:

"Bu iqtisadi strategiya Türkiyənin Avropadan kənarda ticarət əlaqələrini genişləndirmək, Aİ bazarlarından asılılığını azaltmaq və şaxələndirilmiş ticarət tərəfdaşlıqları vasitəsilə daha çox iqtisadi dayanıqlığı artırmaq məqsədlərinə uyğun ola bilər".

Politoloq qeyd edir ki, BRİCS və ASEAN-a qoşulmaqla Türkiyə çoxqütblü dünya düzənində iştirak etmək niyyətini ortaya qoyacaq:

"Bu, Ankaranın ənənəvi Qərb institutlarından kənarda ittifaqlar qurmağa qadir olduğunu göstərəcək. Bu təşkilatlara üzvlük həm də Türkiyənin Yaxın Şərq və Qafqazda mövqeyini yaxşılaşdıra və Ankaraya özünü Qlobal Güneyin lideri və inkişaf etməkdə olan iqtisadi sistemlərdə əsas oyunçu kimi təqdim etməyə imkan verə bilər".

Ekspertin qənaətincə, Türkiyə bu mənsubiyyətlərdən Aİ, NATO və ABŞ ilə diplomatik problemlərini həll etmək üçün istifadə edərək, milli maraqlarına uyğun daha müstəqil xarici siyasət yürüdəcək:

"Bu, Türkiyənin daha müstəqil və qlobal yönümlü strategiyasını davam etdirmək niyyətindən xəbər verir. Bu, onun Avropa ilə münasibətlərinə təsir göstərərək, Türkiyənin qlobal səhnədə əsas aktor kimi rolunu artıracaq".

Qeyd edək ki, Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Nyu York səfərindən geri dönərkən jurnalistlərə müsahibəsi zamanı Ankaranın BRİCS və ya ASEAN-a qoşulmasının onun NATO-dan çıxması demək olmadığı və bunun sadəcə regionlarda balansı dəyişə biləcəyini söyləyib.

"İnanıram ki, BRİCS və ASEAN-da mövcudluğumuz regionların arifmetikasını dəyişəcək. Bu, tamamilə fərqli bir strukturun yaradılmasına gətirib çıxaracaq. BRİCS və ASEAN bizə iqtisadi əməkdaşlığı inkişaf etdirmək üçün imkanlar verən birliklərdir. Onların işində iştirak bizim üçün NATO-dan imtina demək deyil. Bu birliklərin bir-birinə alternativ olduğunu düşünmürük. Bizə "BRİCS və ya başqa təşkilatlara qoşulmayın" deyənlər var. Amma bizi illərdir Avropa İttifaqının qapısında gözlətdirən həmin insanlardır. Onlara fokuslansaq, gələcəyimizi heç vaxt qura bilməyəcəyik", deyə Ərdoğan bildirib.

Rüfət Sultan